Głowica zaczepowa to jeden z najbardziej newralgicznych elementów przyczepy. Jej poprawne działanie determinuje bezpieczeństwo ładunku przyczepy i użytkowników drogi.
Warto więc zwrócić uwagę na ten element przy zakupie i eksploatacji przyczepy.
Głowice zaczepowe czasem nazywane są błędnie zaczepami kulowymi. To nazwa potoczna ale odnosi się do swej funkcji – połączenia przyczepy z hakiem kulowym samochodu. Duża część użytkowników traktuje ją jako integralną część przyczepy, nie przywiązując specjalnej wagi do jej stanu i sprawności. To błąd, który może wiele kosztować.
Certyfikaty
Jak wszystkie nowe produkty, także głowice zaczepowe muszą być przetestowane według wytycznych Unii Europejskiej.
Wobec głowic tyczy się Regulamin nr 55 Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych lub dyrektywa 94/29/UE Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej. Przyczepa dopuszczona do sprzedaży w Unii Europejskiej musi uzyskać homologację i być dopuszczona do ruchu drogowego. Głowica zaczepowa jako istotny pod względem bezpieczeństwa element musi przejść oddzielną procedurę testów. Końcowy odbiorca nie zawsze zdaje sobie z tego sprawę i może to dla niego nie być istotne, ale do czasu. Zastosowanie pośledniej jakości elementu niespełniającego norm, bez certyfikatu i świadectwa homologacji jest niebezpieczne i niedopuszczalne.
Na szczęście renomowani producenci przyczep zwracają klientom uwagę, także i na takie szczegóły. Reputacje stracić jest bardzo łatwo, gorzej ją odzyskać, dlatego firmy uważnie dobierają swoich poddostawców. Testy homologacyjne i certyfikacyjne przeprowadzane są w niezależnych ośrodkach kontroli, na przykład w niemieckim Dekra, czy RDW.
Renomowani producenci komponentów prowadzą własne badania produktów.
Firma Steelpress Sp. z o. o, polski producent głowic, testuje je we własnym laboratorium w trybie ciągłym wg zakładowej procedury badawczej .Dobre głowice powinny być opatrzone stosownymi znakami i mieć dołączone świadectwo homologacji.
Prawidłowy dobór i montaż
Nawet najlepsza głowica nie spełni swego zadania, gdy będzie źle dopasowana lub nieprawidłowo zamontowana na przyczepie.
Nabywcy nowych pojazdów najczęściej unikają tego rodzaju problemów. Producent przyczepy odpowiada za właściwe parametry swego produktu jako całości, a więc także poszczególnych jego komponentów. Schody zaczynają się gdy zachodzi potrzeba wymiany uszkodzonej lub zużytej głowicy w przyczepie po okresie upływu gwarancji. Głowice sprzedawane jako część zamienna mają dołączone wskazówki i instrukcje montażu. Warto przestudiować je przed podjęciem instalacji, by uniknąć błędów i uszkodzeń.
O te ostanie nie trudno.
Każdy rodzaj głowicy przeznaczony jest do danego typu dyszla. Te ostatnie mogą różnić kształtem, wymiarami oraz przekrojem. Niedopuszczalne jest modyfikowanie głowicy (wiercenie nowych otworów montażowych, rozbijanie młotkiem), lub dokładanie niefabrycznych elementów między dyszel a głowicę.
Trzeba też pamiętać o dopuszczalnej masie całkowitej przyczepy i jej nacisku na dyszel.
Pomimo szerokiej dostępności informacji i instrukcji producentów, wciąż zdarzają się przypadki bezmyślności użytkowników.
Wciskanie na siłę za małej głowicy na dyszel, czy dobijanie dźwigni głowicy siłą bezpowrotnie niszczy urządzenia i starania producenta głowicy i przyczepy o zapewnienie użytkownikowi jak najwyższego poziomu bezpieczeństwa. Planując zakup nowej głowicy dobrze jest zabrać ze sobą stary element – ułatwi to dobór właściwego urządzenia przez sprzedawcę. Głowice zaczepowe zawszę są oznakowane, doświadczony fachowiec nie będzie miał problemów z odczytem parametrów.
Bezpieczny ładunek
Prawidłowo zabezpieczony ładunek ma wydatny wpływ na prowadzenie przyczepy i bezpieczeństwo transportu.
Głowica zaczepowa powinna znajdować się na wysokości 430 +/- 35mm, licząc od powierzchni przylegania opony przyczepy do nawierzchni podłoża.
Idealną sytuacja jest gdy dyszel znajduję się prostopadle do osi haka holowniczego samochodu. Nadmierne wychylenie głowicy względem haka może doprowadzić do wypięcia się przyczepy, a konsekwencji łatwo się domyśleć.
Podczas jazdy na sprzęg działają siły wzdłużne i poprzeczne, dlatego należy zwracać uwagę na równomierne rozłożenie ładunku. Środek ciężkości powinien znajdować się nad osią przyczepy.
Parametry D (wartość sił poziomych w pojeździe ciągnącym, wyrażane w kN) i S (nacisk pionowy na głowicę), zapisane w dokumentach homologacyjnych danej głowicy nie mogą być przekroczone. Innymi słowy przyczepa nie może być przeładowywana.
Konserwacja i kontrola
Największy wpływ na bezpieczeństwo używanej głowicy ma użytkownik, na bieżąco kontrolujący działanie głowicy. Głowica zaczepowa, jak każde urządzenie mechaniczne ulega stopniowemu zużyciu.
Wewnętrzna powierzchnia na skutek tarcia o kule haka holowniczego wyciera się, podobnie jak hak. Jak zatem ocenić stopień zużycia tych elementów?
Głowice zaczepowe wyposażane są w specjalne wskaźniki zużycia. Wskazują one stopień wyeksploatowania samej głowicy jak i kuli haka. Zużycie samego haka można ocenić test prostym przyrządem typu go, no-go. To kawałek blachy z otworem w kształcie koła. Ma on średnicę 49 mm – minimalną dopuszczalną średnicę kuli haka. Poniżej tej wartości hak należy niezwłocznie wymienić na nowy.
Przed każdym wyjazdem z przyczepą, a szczególnie po dłuższym postoju, należy przejrzeć elementy głowicy i sprawdzić jej działanie. W przypadku, gdy przyczepa wyposażona jest w urządzenie najazdowe, przejrzeć także części układu hamulcowego.
Nałożenie nowego smaru zawsze powinno poprzedzać dokładne usunięcie starej powierzchni smarnej – piasek i brud w niej zawarty może rysować powierzchnie haka i głowicy, przyspieszając ich zużycie. Szczegóły dotyczące sposobów konserwacji i kontroli sprzęgu zawsze znaleźć można w instrukcji dołączonej do urządzeń.
Warto przeczytać.
Błędy eksploatacyjne, uszkodzenia wynikające z niewłaściwego użycia i nieautoryzowane przeróbki są łatwo wykrywane przez doświadczonych pracowników serwisu, którzy mogą zakwestionować zasadność roszczeń gwarancyjnych.
Głowica zaczepowa nie ma swojego „okresu przydatności”. Dodatkowo nikt nie przeprowadził badań potwierdzających żywotność prawidłowo eksploatowanej głowicy. Uzależnione jest to od wielu czynników, jak: prawidłowa konserwacja, częstotliwość użytkowania, czy inne okoliczności zewnętrzne.
Życie głowicy i samej przyczepy przedłuży garażowanie lub przynajmniej osłanianie przed opadami atmosferycznymi.
Prawidłowa eksploatowana głowica może posłużyć kilkanaście lat, a nawet dłużej.
